Het Fries Museum in Leeuwarden heeft een beeldbepalende aankoop kunnen doen: het werk Osedax (2010) van Edgar Cleijne (1963, Eindhoven) en Ellen Gallagher (1965, Providence, Verenigde Staten).
Met de Osedax is een indrukwekkende installatie toegevoegd aan de collectie Nederland. Het Fries Museum is met de aankoop het eerste museum in Nederland met werk van de internationaal gevierde Gallagher in de collectie. De Osedax is op dit moment onderdeel van Other.Worldly, nog tot te zien t/m 14 februari 2021. De tentoonstelling is door Museumtijdschrift aangeduid als “Urgent en betoverend” en de Volkskrant gaf de “wonderbaarlijke onderwaterkunst” vier sterren.
‘Osedax is een fascinerend complex werk omwille van zijn schaal en het gebruik van de ambachtelijk analoge techniek. Bij de aankoop hoort daarom ook een beheers- en presentatieplan met een lange termijn, waardoor het werk net als de grote Hindelooper Kamer een publiekslieveling kan worden. ‘Het Fries Museum zorgt hiermee niet alleen voor een urgente inclusieve toevoeging aan de Collectie Nederland, maar levert ook een bijdrage tot een betere borging van beeldbepalende installaties in musea,’ aldus Kris Callens, directeur-bestuurder van het Fries Museum.
Osedax
Osedax is een installatie die in een besloten ruimte wordt getoond. De bezoeker wordt omringd door beelden en begeleid door een hypnotiserende melodie. De installatie voert zijn bezoekers mee op een reis door een wereld onderwater. We zien wuivende planten, een booreiland, maar ook opeens in grijze tinten een gezicht dat opduikt. Gallagher en Cleijne verwijzen hiermee naar de oversteek (de Middenpassage) die de tot slaaf gemaakten destijds in overvolle schepen moesten maken. Deze mensen werden soms overboord gegooid of sprongen als uiterste weigering de zee in. Hun lichamen zonken naar beneden, waarmee ook hun verhalen, hun geschiedenis en kennis in de diepte verloren gingen.
Wormpjes en walvisbotten
De installatie is genoemd naar en geïnspireerd door Osedax, een geslacht van borstelwormen. Deze wormen eten de botten van het walviskarkas. Stervende walvissen zakken naar de bodem van de zee. Volgens Ellen Gallagher dragen de wezens onderwater veel informatie in zich, maar die gaat vaak verloren of wordt vergeten. De verschrikkingen van de overtocht van de tot slaaf gemaakten tussen Afrika en Amerika wordt toegedekt door al dat water, ontoegankelijk door de immense diepte waarin zich dit alles afspeelt. Cleijne en Gallagher dachten aan de wormen als diertjes die informatie graveren in de botten van de walvis, alsof je zo het verleden zou kunnen behouden.
Water
Friesland is omgeven door water, meren en kanalen doorkruisen het groene platteland. Het water is een essentieel onderdeel van de identiteit van de provincie. De Friese dichter Syds Wiersma liet zich inspireren door de Osedax en schreef er het gedicht “O SEEDAK Ssss” over. Een audiofragment hiervan is te beluisteren op de website van het Fries Museum. Door de bedreiging van het klimaat is het water ook globaal een belangrijk onderwerp geworden. De Afro-Amerikaanse Gallagher groeide op in Providence, Rhode Island, dat eveneens wordt omringd door water en doorsneden door een rivier. ‘The water becomes a character in your life,’ zegt Gallagher. De installatie Osedax raakt zowel het thema van het slavernijverleden als de vervuiling van de zee en de invloed van de verandering van het klimaat. Het Fries Museum slaat met de aankoop een brug tussen Friesland en de wereld.
De Osedax (2010) is aangekocht met steun van het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt(mede dankzij haar Themafonds Naoorlogse en Hedendaagse kunst en haar Saskia Fonds), de provincie Fryslân en de BankGiro LoterijDe tentoonstelling Other.Worldly wordt mede mogelijk gemaakt door Het Nieuwe Stadsweeshuis en de Vrienden van het Fries Museum.
Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door de Ir. Abe Bonnema Stichting, de Provincie Fryslân, het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, EZ/Kompas en de BankGiro Loterij.
Meer kunst & cultuur, klik hier.