Voor het eerst is de collectie blootfotografie van journalist en fotoverzamelaar Wim de Jong voor iedereen te zien. Vanaf zaterdag 12 september presenteert Kunsthal Rotterdam ‘For Your Eyes Only’, samengesteld uit deze opmerkelijke verzameling amateurkiekjes. Vrouwen poserend tussen kamerplanten, naast de kerstboom, voor de open haard. Bloot in de branding, op de ski’s en in de achtertuin. Ruim zeshonderd fantasievolle, prikkelende, humorvolle en vaak ook ontroerende beelden komen samen in de Kunsthal.
[Fotobijschriften 1. Frankrijk, ca. 1920-30, fotograaf onbekend 2. Verenigde Staten, ca. 1930-40, fotograaf onbekend 3. Duitsland, ca. 1950-60, fotograaf onbekend]
De tentoonstelling is een ode aan alle hobbyfotografen en hun geliefden. Hoewel zij in ruim een eeuw fotogeschiedenis een groot aandeel hebben gehad, is hun rol tot nu toe niet eerder uitgelicht en gevierd. Het fenomeen blootfotografie is zo oud als de amateurfotografie zelf. Vanaf het moment dat ̶ aan het eind van de 19e eeuw ̶fotografie steeds toegankelijker wordt voor het grote publiek, is het genre door amateurs hartstochtelijk beoefend. Elk decennium kent daarin zijn eigen stijl: van de dromerige, artistieke naakten uit de belle epoque en de garçonnes en flappers uit de jaren twintig tot de naturistische fotografie op het strand en het duin, stripteases en huiselijke pin-ups.
In tien hoofdstukken krijgt het publiek in de tentoonstelling een intiem inkijkje in honderden verborgen werelden: huis-, tuin- en keukensnapshots worden afgewisseld met poses in bad, bos en branding. Verzamelwoede Hoewel de meeste privéfoto’s oorspronkelijk ‘for her/his eyes only’ waren bedoeld, belanden steeds meer exemplaren op beurzen en (online) veilingen. Verzamelaars vallen voor de juweeltjes én onvermoede momentopnames vol verborgen verhalen, die vaak herkenbaar zijn en tot de verbeelding spreken. Zo ook Wim de Jong, die het resultaat van zijn jarenlange verzamelwoede bijeenbrengt in deze tentoonstelling. In eigen woorden neemt hij de bezoeker mee op reis door de geschiedenis van amateurblootfotografie.
Als amateurfotograaf en fotoliefhebber met een fascinatie voor vintage ‘found photography’ is dit genre, dat niet eerder op deze manier ontsloten is, voor hem een grote bron van verzameldrift. De foto’s uit onder andere de Verenigde Staten, Frankrijk en voormalig Oost-Duitsland hebben niet alleen waarde als tijdsdocument. De mysterieuze zweem van vervlogen tijden, de verhalen die erachter schuilen en het heimelijke inkijkje in andermans privédomein maken de foto’s onweerstaanbaar.
Einde van een tijdperk
Met ‘For Your Eyes Only’ draagt de Kunsthal bij aan het ontsluiten van verborgen particuliere collecties. De verzameling begint bij foto’s van omstreeks 1870 en het midden van de jaren 1980 vormt het einde ervan. De meeste amateurfotografen beschikken dan niet meer over een donkere kamer. Door de komst van fotolabs, compactcamera’s en uiteindelijk de digitale fotografie wordt fotografie een massamedium. Amateurblootfotografie verliest haar ambachtelijkheid en lijkt daarmee ook een beetje van haar ‘onschuld’ kwijt te raken. Ook vrouwen nemen een andere positie in: zelf de camera van de smartphone hanteren voor een verleidelijke selfie is tegenwoordig de norm. Bovendien kijken we met de blik van onze tijd en het huidige maatschappelijk debat op een heel andere manier naar de verbeelding van het vrouwenlichaam. Deze foto’s uit vergane jaren vormen een opvallend contrast met de hedendaagse beelden van geïdealiseerde lichamen op social media. Niet alleen de beeldtaal, maar ook het gemak waarmee je je ̶al dan niet tijdelijke ̶ geliefde kunt vastleggen met je smartphone en de foto vervolgens kunt delen, is een wereld van verschil. Perspreview For Your Eyes Only
Bij de tentoonstelling verschijnt de Nederlandstalige catalogus ‘For Your Eyes Only’, Uitgeverij Lecturis, 9789462263819, 320 pagina’s, te koop voor € 30 in de Kunsthalwinkel.
Over Wim de Jong
Wim de Jong (1957) is schrijver, journalist en fotografieverzamelaar. Hij was jarenlang als redacteur en columnist werkzaam voor de Volkskrant en is tegenwoordig als culinair recensent verbonden aan NRC Handelsblad.
© VILLADARTE.NL