Marieke Gaymans is een bijzondere kunstenares die steeds meer bekendheid geniet bij kunstliefhebbers. Aanvankelijk was zij fine-art fotografe, nu beweegt ze zich op het snijvlak van fotografie, schilderkunst en mixed media. Wat haar werk zo bijzonder maakt, is dat zij werkelijk weet aan te zetten tot existentiële vragen.
Marieke Gaymans is een derde Gaymans die onze kunstpagina’s haalt. Eerder kwamen haar vader Joris Gaymans (beeldend kunstenaar) en haar broer Frodo Gaymans (cosmetisch arts) aan bod. De mixed media-kunst van Marieke, het werk van Dr. Frodo Gaymans als cosmetisch arts, en de bronzen beelden van hun vader Joris lijken ogenschijnlijk in niets op elkaar. Toch werken Frodo en Marieke allebei met huid: hij van zijn patiënten, zij bewerkt die van haar modellen. ‘Ik heb zelf nooit iets aan mijn uiterlijk laten doen. Ik vind iedereen helemaal goed zoals hij of zij is. Gelukkig is dat ook de filosofie van Frodo. In ons werk, met gezichten, is het innerlijk leidend; wat zijn iemands normen en waarden en wat gaat er om in iemands hoofd?’
Schmink en bodypaint was je er zo weer af, maar bij gezichtsveranderingen moet je weten wat realistisch is. Dat kan nooit alleen een zaak van de buitenkant zijn. Met haar vaders werk zijn er sterke raakvlakken in geometrische vormen en vrouwenfiguren. Joris geeft vorm aan absolute waarden die je niet in woorden kunt vangen. Dat doet Marieke op haar manier ook.
Nature versus Nurture
Na een opleiding tot vakfotograaf concentreerde Gaymans zich in haar eerste foto’s op kinderen: ‘Het fascineerde mij hoe kinderen beïnvloed worden door de wereld van buiten; nature versus nurture. Op een gegeven moment had ik honderden foto’s maar geen idee wat ik daarmee moest doen. Dat resulteerde in mijn eerste fotoboek, Signed. Daarin werkte ik veel met projecties op de modellen. Dit ontstond vanuit de gedachte dat wij als volwassenen letterlijk onze levens op die van kinderen projecteren. Het begint al bij je naam. Dat is een stempel dat je voor altijd bij je draagt.’
The unanswered question(s)
Gaymans’ werk is indringend, expressief en gelaagd en lijken allerhande verborgen werelden in te sluiten. Soms geven titels er een enorme lading aan mee, zoals in ‘Dreaming’, ‘Genieten’, ‘The Illusion of Not being There’, ‘Angel in Motion’, ‘Dance of the Heart’, ‘The Gold Inside’ enzovoorts. Toch is het geen verhalend werk. Het lijkt werk met een doel, maar je kunt er tegelijkertijd de vinger niet op leggen. Er is een heel eigen poëzie, een eigen symboliek. Gaymans: ‘Ik weet wat ik wil en heb veel kennis van de technieken die ik gebruik; die kennis gebruik ik intuïtief. Ik wil het mooie in mensen laten zien. Ik beleef veel vreugde aan het scheppingsproces in mijn atelier en aan de interactie met de modellen. Ik betrek hen volledig in het artistieke proces. Het gaat steeds om die persoon. Ook al zijn het foto’s binnen een bepaalde serie, dan wil ik daarbinnen juist hun individuele puurheid laten zien. Als dat na tal van experimenten uiteindelijk is gelukt, ontstaat pas de behoefte om het te delen via mijn galerie-atelier, exposities of mijn boeken.’
Vrouwen
Gaymans heeft een betrokkenheid op filosofische thema’s als het oneindige, geometrische vormen, gelijkheid en acceptatie en fotografeert vooral jonge vrouwen. Gaymans: ‘Ik vind vrouwen hele mooie vormen hebben en omdat ik zelf ook vrouw ben, kan ik daar meer mee. Mijn modellen staan voor de kracht en puurheid in ieder mens. Ik wil dat delen omdat ik het zonde vind als mensen dat soms niet zien. Dat is ongetwijfeld ook de reden dat ik ook een tijdje psychologie heb gestudeerden een opleiding filosofie heb gevolgd. Niet dat ik de wereld wil verbeteren ofzo, maar ik breek inmijn kunst graag door de lagen die iemand om zich heen kan hebben om tot de kern te komen. En die kern is altijd mooi.’
Creatief experiment
Gaymans fotografeert haar modellen in contact met hun innerlijke wereld. Soms met ogen open, maar vaak ook met de ogen dicht: ‘We maken de foto’s samen. Ik neem hun creativiteit in alles mee. Of het nu met het schminken is of met opdrachten – soms helpt het hele gezin mee! Ook met het spetteren van verf. Ik vind het leuk om de creativiteit en het enthousiasme van modellen en wie er maar bij betrokken is los te zien komen. Meestal doen we verschillende dingen. Dus schmink en projecties, soms met bodypaint. Het is een heel intensief proces. Vooraf vertel ik wat ik wil zeggen vanuit het thema en van daaruit volgt een groot experiment. De projecties zijn meestal projecties van mijn eigen werken, die ik daar speciaal voor maak.’
Zien is geloven
Wat Gaymans wil uitdrukken kan ze voor haar gevoel beter bereiken door middel van schmink en andere dingen op gezicht en lichaam. Gaymans: ‘Daarnaast schilder ik ook heel graag en zo komen schmink en bodypainting heel natuurlijk met mijn fotografie samen. Wel zijn mijn foto’s meestal écht gewoon de foto. De illusie dat het is nabewerkt wordt gecreëerd door de beschildering en belichting van het model. Misschien kan ik dat beter via een aantal foto’s laten zien.’
Kleurexplosie
In een werk als ‘Kleurexplosie’ bespatte Gaymans kinderen met verf die druppelde, zodat het ging mengen: ‘Zoals dat in het leven met ervaringen gebeurt. Je ziet de onschuld van het kind onder de tekening van ervaringen. Bij de een is het iets meer, bij de ander iets minder. ‘Wings to Explore’ is mijn meest recente werk. Het model staat voor een schilderij van 2,8 m bij 2,8 m. Dat kunstwerk heb ik ook op haar lichaam geprojecteerd. Dat heb ik af laten drukken en daar overheen heb ik de koperachtige vleugels geschilderd, de een beschermend, de andere de toekomst aftastend. De symboliek van het ongekende komt er sterk uit naar voren, maar je kunt er altijd een eigen verhaal bij maken. Dat geldt ook voor ‘Gouden Gloed’, een tweeluik van een fotoafdruk op hout. Die tweedeling staat voor de dualiteit. Het goud onder haar staat voor de kracht die uit haar wezen komt. De driehoek-symboliek is heel bepalend. Het is van bovenaf gefotografeerd en ze zit op een enorm handgeschilderd werk. Het is een heel intens portret, niet alleen qua foto, maar ook qua maakproces.’
Van Dromen tot Glow in the Dark
Gaymans’ werk ‘Dreaming’ dateert van deze zomer. Het beeld een jonge vrouw af, verzonken in een droom. Die droom is abstract op haar lichaam geprojecteerd. Gaymans: ‘Dat is geen letterlijke droom, maar een gevoel. Je kunt er aanwijzingen in zien dat ze zichzelf omarmt en daarmee eigenlijk alles wat ze tegenkomt in haar leven. Blauw is een van mijn favoriete kleuren. Het staat voor oneindigheid, het is neutraal. In het werk ‘Glow in the Dark’ zie je het plezier dat ik heb in het mengen van schildertechnieken, materiaal en fotografie. Het lijkt of er een lampje achter brandt, maar dat is niet zo. Het is lichtgevende schmink in ultraviolet licht. De foto zelf is echt onbewerkt.’
Opdracht
Marieke Gaymans heeft een groot galerie-atelier dat op afspraak te bezoeken is. Naast vrij werk maakt ze ook portretten in opdracht. Is dat niet moeilijk met zulk specifiek werk als het hare? Gaymans: ‘Ik vrees dat u niet heel erg goed naar mijn verhaal geluisterd heeft… of nee, laat ik het anders formuleren: ik heb mijn gedachten wellicht niet perfect verwoord. Ik communiceer beter in beelden, ik vertelde het al. Maar ik geloof dat je in een wisselwerking in ieder mens het mooie boven kunt krijgen. Ik wil dat mooie in mensen ontdekken en het vangen in beeld. Dus ja, mijn werk leent zich bij uitstek voor verschillende invalshoeken en opdrachten.’
Sommige werken van Gaymans veranderen met iedere hoek van waaruit je ze bekijkt. Sommigen veranderen van structuur en afbeelding als je ze aanraakt. Om dat te ervaren is een bezoek aan haar galerie-atelier in IJsselstein, waar een groot aantal van haar werken te zien zijn, een vereiste. Ook de praktijk van Dr. Frodo Gaymans in Amsterdam en Sille Gallery in Oudewater hebben permanent werk van Gaymans in huis.
Expositie ‘Illusie’
T/m maart (op afspraak)
Galerie-atelier ‘De Kunstgarage’
Panoven 23, IJsselstein
Info: mariekegaymans.nl